Олон хүмүүс өдөр бүр янз бүрийн шаардлага, саад бэрхшээлтэй тулгардаг тул стресс бол өнөөгийн ертөнцөд өргөн тархсан асуудал юм. Ажил, мөнгөний асуудал, харилцаа холбоо, эрүүл мэндийн асуудал зэрэг нь өнөөгийн нийгэмд стрессийн эх үүсвэр болдог. Өнөөгийн ертөнцөд янз бүрийн хувьсагчууд стресст нөлөөлж болзошгүй.

Учир нь орчин үеийн амьдрал хурдацтай хөгжиж байгаа нь хүмүүсийг санаа зовж, стресст оруулдаг. Цаашилбал, ажил хэрэг эсвэл хувийн харилцаанд ч хамаагүй, бусдын хүлээлтийг биелүүлэхэд ихээхэн дарамт ирдэг. Үүний үр дүнд сэтгэлийн түгшүүр , стресс үүсэж болно.

Стресстэй байгаагаа мэдэж, түүнийг даван туулах эрүүл стратегийг олж мэдэх нь чухал юм. Энэ нь тайвшруулах арга техникийг ашиглах, тогтмол дасгал хийх, найз нөхөд, гэр бүлийнхнээсээ тусламж хүсэх, мэргэжлийн сэтгэл зүйчдэд хандаж зөвлөгөө авах зэрэг байж болно. Чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрөөх, өөртөө анхаарал тавих зэрэг нь бас чухал бөгөөд учир нь энэ нь таныг амарч, цэнэглэхэд тусалдаг.

Физиологийн стресс гэж юу вэ?

Стресс үүсгэгч хүчин зүйлд өртөх үед бие махбодод тохиолддог бие махбодын болон физиологийн урвалыг физиологийн стресс гэж нэрлэдэг. Хүнд заналхийлж, сорилтод өртөхөд хүргэдэг үйл явдал, нөхцөл байдлыг стресс гэж нэрлэдэг. Бие махбод нь стресст өртөх үед стрессийн хариу урвал гэж нэрлэгддэг физиологийн дараалсан өөрчлөлтүүдэд “тэмцэх эсвэл хамгаалах” хариу урвал үүсдэг.

Стресс бол биеийн амьд үлдэх тогтолцооны хэвийн бөгөөд зайлшгүй шаардлагатай үйлдэл юм. Энэ нь бие махбод аюул заналхийлэл, сорилтыг хүлээн зөвшөөрч, биеэ хамгаалахад бэлтгэдэг. Биеийн системийг үйл ажиллагаанд бэлтгэхэд түлхэц өгдөг адреналин, кортизол зэрэг стрессийн гормоны үйлдвэрлэл нь стрессийн хариу урвалыг эхлүүлдэг.

Хүн хамгийн сайн гүйцэтгэлтэй байх үед эсвэл аюулд өртөж, хурдан хариу үйлдэл үзүүлэх шаардлагатай үед стрессийн хариу үйлдэл нь ашигтай байдаг. Харин архаг эсвэл байнгын стресс нь бие махбодын болон сэтгэцийн эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж, зүрх судасны өвчин, чихрийн шижин, сэтгэлийн хямралд орох магадлалыг нэмэгдүүлдэг. Стрессийг даван туулах, амьдралыг тэнцвэртэй байлгах эрүүл стратеги боловсруулах нь чухал юм.

Физиологийн стрессийг юу үүсгэдэг вэ?

Эрэлт хэрэгцээ эсвэл аюул занал нь бие махбодод физиологийн стрессийг үүсгэдэг. Энэ нь бие махбодыг сорилт, аюул заналхийлэлд бэлтгэхэд тусалдаг байгалийн хариу урвал юм. Бие махбодын, сэтгэл хөдлөлийн болон хүрээлэн буй орчны хувьсагчууд бүгд физиологийн стресст нөлөөлдөг.

• Бие махбодын хүчин зүйл: Өвчин, гэмтэл, Нойр дутуу эсвэл ядрах, Буруу хооллолт, Хэт их дасгал хөдөлгөөн эсвэл биеийн буруу хөдөлгөөн.
• Сэтгэл хөдлөлийн хүчин зүйлүүд: Хувийн харилцаа, Ажил эсвэл сургуулийн орчин, Мөнгө эсвэл санхүүгийн асуудал, Амьдралын шилжилт эсвэл өөрчлөлт.
• Хүрээлэн буй орчны хүчин зүйлс: Дуу чимээ, бохирдол, Олон түмэн эсвэл эмх замбараагүй байдал, Байгалийн гамшиг, Хүчирхийлэл, гэмт хэрэг.
• Сэтгэл зүйн хүчин зүйлүүд: Ажлын шахуу хугацаа эсвэл шалгалт гэх мэт байнгын анхаарал шаарддаг нөхцөл байдал нь физиологийн стрессийг үүсгэдэг.
• Нийгмийн хүчин зүйлүүд: Харилцаа холбоо,шахалт дарамт, нийгмийн сөрөг харилцаа нь стрессийн эх үүсвэр болдог.
• Эрүүл мэндийн нөхцөл байдал: Архаг өвдөлт, эмгэг өвчин зэрэг зарим эмчилгээний урт хугацаа шаардлагатай эмгэгүүд нь физиологийн стрессийг үүсгэдэг.
• Хоол тэжээлийн хүчин зүйлүүд: Буруу хооллолт эсвэл зарим шим тэжээлийн дутагдал нь физиологийн стресст нөлөөлдөг.
• Нойр дутуу байх: Нойр дутуу байх нь стрессийн дааврын түшинг нэмэгдүүлж, стресс, түгшүүрийн мэдрэмжийг төрүүлдэг.
• Бодисын хэрэглээ: Мансууруулах бодис, согтууруулах ундаа хэрэглэх нь богино болон урт хугацааны аль алинд нь стресс үүсгэдэг.
• Халдварт өвчин: Бие махбод өвчин, халдвартай тэмцэхийн тулд ажилладаг тул халдварт өвчин нь стрессийг үүсгэдэг.
• Гэмтэл: Осол, байгалийн гамшиг гэх мэт гэнэтийн гэмтлийн үйл явдлууд нь стрессийг үүсгэдэг.
• Гормоны өөрчлөлт: Жирэмслэлт эсвэл цэвэршилтийн үед тохиолддог дааврын өөрчлөлтүүд нь мөн стрессийг үүсгэдэг.

Стрессийн шинж тэмдэг.

Физиологийн стрессийн шинж тэмдгүүд нь маш олон янз байж болох боловч зарим нийтлэг шинж тэмдгүүд нь:

1. Зүрхний цохилт, цусны даралт ихсэх
   Стресс нь биеийн “тэмцэх эсвэл хамгаалах” урвалыг өдөөдөг бөгөөд зүрхний цохилт түргэсэж, цусны судас нарийсаж, зүрхний цохилт, цусны даралтыг нэмэгдүүлдэг.
2. Амьсгал түргэсэх
   Бие стресст орсон үед амьсгалын систем илүү идэвхтэй болж, амьсгал нь хурдан болдог.
3. Хөлрөх
   Стресс нь хөлсний булчирхайг идэвхжүүлснээр хөлрөх шалтгаан болдог.
4. Ам хуурайших
   Шүлсний нийлэгжилтийг саатуулдаг адреналин хэмээх стрессийн гормоны үйлдвэрлэл ихэсдэг тул стресс нь ам хуурайшихад хүргэдэг.
5. Булчингийн чангарал
   Булчингийн хурцадмал байдал нь стресс, ялангуяа хүзүү, мөр, нуруу зэрэгт үүсдэг.
6. Толгой өвдөх
   Толгойн эргэн тойронд булчин чангарч хурцадмал толгой өвдөх нь стрессээс үүдэлтэй байж болно.
7. Дотор муухайрах
   Стресс нь дотор муухайрах шалтгаан болдог, ялангуяа энэ нь санаа зоволт ихтэй үед илүү ихсэх хандлагатай.
8. Суулгалт эсвэл өтгөн хатах 
   Стресс нь хоол боловсруулах тогтолцоонд өөрчлөлт оруулснаар гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөн, тухайлбал суулгалт, өтгөн хатах зэрэг өөрчлөлтийг үүсгэдэг.
9. Унтах хүндрэл 
   Стресс нь сөрөг бодлуудыг бий болгосноор нойрыг тасалдуулж, нойргүйдэх эсвэл унтахад хэцүү болгодог.
10. Ядрах
    Архаг стрессээс болж байнгын ядрах мэдрэмж төрдөг.
11. Өвчинд өртөмтгий байдал нэмэгддэг
    Стресс нь дархлааг сулруулж, хүнийг өвчинд илүү өртөмтгий болгодог.
12. Бэлгийн дур хүсэл буурах
    Стресс нь бэлгийн дур хүслийг бууруулдаг.

Стрессийн нөлөө:

Стрессийн нөлөө нь бие махбодын болон сэтгэл зүйн аль аль нь байж болно. Стрессийн нийтлэг сэтгэлзүйн нөлөө:

• Түгшүүр, түгших: Стресс нь сэтгэлийн түгшүүр төрүүлдэг бөгөөд энэ нь нойргүйдэл болон бусад нойрны асуудалд хүргэдэг.
• Сэтгэлийн хямрал: Стресс нь уйтгар гуниг, итгэл найдваргүй мэдрэмжийг төрүүлж, улмаар сэтгэлийн хямралд хүргэдэг.
• Сэтгэлийн өөрчлөлт: Стресс нь цочромтгой байдал, уур уцаар, анхаарлаа төвлөрүүлэхэд хүндрэл учруулдаг.
• Санах ой, танин мэдэхүйн асуудал: Стресс нь санах ойд асуудал үүсгэж, шийдвэр гаргах, асуудлыг шийдвэрлэхэд хүндрэл учруулдаг.

Стрессийг хэрхэн зохицуулах вэ?

1. Дасгал хийх: Тархинд эндорфин болон бусад сайн мэдрэмж төрүүлдэг химийн бодисуудыг ялгаруулдаг биеийн хөдөлгөөн нь стрессээс ангижрахад тусалдаг.
2. Гүнзгий амьсгалах, амьсгалын дасгал тогтмол хийх: Хаана ч, хэзээ ч хийж болох гүнзгий амьсгалын дасгалууд нь оюун ухаан болон биеийг тайвшруулахад тусалдаг.
3. Хангалттай амрах: Хангалттай унтах нь ерөнхий эрүүл мэндэд ч чухал ач холбогдолтой бөгөөд стрессийг бууруулахад тусалдаг.
4. Тэжээллэг хооллох: Тэнцвэртэй хооллолт нь бие махбодыг зөв ажиллахад шаардлагатай шим тэжээлээр хангах замаар стрессийг даван туулахад тусалдаг.
5. Тайвшруулах аргуудыг ашиглах: Бясалгал, иог хийж булчингаа аажмаар тайвшруулах, анхаарлаа төвлөрүүлж байх зэрэг нь стрессийг даван туулах, ерөнхий сайн сайхан байдлыг сайжруулахад туслах арга техник юм.
6. Нийгмийн тусламж авах: Найз нөхөд, гэр бүлийнхэнтэйгээ цагийг өнгөрөөх, сэтгэцийн эрүүл мэндийн мэргэжилтэнтэй ярилцах нь стрессийг бууруулахад тусалдаг бөгөөд бусдаас ирэх дэмжлэгийн мэдрэмжийг бий болгодог.
7. Согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис хэрэглэхээс зайлсхийх эсвэл хязгаарлах: Бодисын зохисгүй хэрэглээ нь бие махбодод үзүүлэх стрессийн нөлөөг эрчимжүүлдэг.

Хэзээ тусламж авах шаардлагатай вэ?

Хэрэв стресс нь таны өдөр тутмын амьдралд саад болж, бие махбодын болон сэтгэл санааны асуудал үүсгэдэг энэ нөхцөл байдал нь удаан хугацаанд үргэлжилж байгаа бол та сэтгэл зүйн тусламж үйлчилгээ авах хэрэгтэй. Мэргэжлийн сэтгэл зүйч, сэтгэл засалч нарт хандах нь таны нөхцөл байдлыг шалгаж, стрессээ хэрхэн яаж зохицуулах талаар зөвлөгөө өгөх, хурдан хугацаанд нөхцөл байдлаа сайжруулах боломжтой юм.

Ажил, харилцаа, санхүүгийн бэрхшээлүүд нь амьдралын жам ёсны хэсэг боловч стресст нөлөөлж болзошгүй. Зарим стресс нь сайн талаар нөлөөлж, илүү сайн ажиллахад тусалдаг ч хэт их эсвэл байнгын стресс нь бидний бие махбодын болон сэтгэцийн эрүүл мэндэд хор хөнөөл учруулдаг. Эрүүл мэнд, сайн сайхан байдлыг хадгалахын тулд стрессийг амжилттай даван туулах нь чухал юм.

1. Стрессийг хэрхэн эмчилдэг вэ?

Стресстэй тэмцэх янз бүрийн эмчилгээ,арга байдаг бөгөөд үүнд:

• Сэтгэцийн эмч, сэтгэл зүйч зэрэг сэтгэцийн эрүүл мэндийн мэргэжилтэнтэй ярилцах нь стрессийн гарал үүслийг тодорхойлж, түүнийг даван туулах арга техникийг хөгжүүлэхэд тусална.
• Антидепрессантууд болон сэтгэлийн түгшүүрийн эсрэг эмүүд нь стрессийн шинж тэмдгийг бууруулж, ерөнхий сайн сайхан байдлыг сайжруулахад тусалдаг. Тиймээс удаан хугацааны стрессийн үед сэтгэл засалч эмч нарт хандаж эмийн эмчилгээ авах боломжтой.
• Тогтмол дасгал хийх, зөв ​​хооллох, хангалттай унтах, дуртай үйл ажиллагаандаа оролцох зэрэг нь хүнийг байнгын идэвхтэй байлгаж стресст бага өртөхөд нөлөөлдөг.
• Гүн амьсгалах, бясалгал хийх, булчингаа аажмаар тайвшруулах зэрэг тайвшруулах аргуудтай ажиллаж өөрийнхөө нөхцөл байдлыг сайнаар даван туулахад туслах хэрэгтэй.

2. Стрессийг аль гормон хариуцдаг вэ?

Кортизол бол стрессийг хариуцдаг даавар юм. Кортизол нь бөөрний дээд булчирхайгаас үүсдэг стрессийн даавар бөгөөд цусны эргэлтэд ордог. Кортизол нь бодисын солилцоо, дархлааны үйл ажиллагаа, цусны даралт зэрэг биеийн хэд хэдэн үйл ажиллагааг зохицуулдаг. Энэ нь мөн биеийн стрессийн хариу урвалыг сайжруулж, зүрхний цохилт, цусны даралтыг нэмэгдүүлж, биеийг үйл ажиллагаанд бэлтгэхэд тусалдаг.

3. Стрессийн бие махбодод үзүүлэх сөрөг нөлөө юу вэ?

Стрессийн зарим бие махбодод үзүүлэх сөрөг нөлөө:

• Толгой өвдөх
• Хоол боловсруулах эрхтний хямрал
• Зүрхний асуудал
• Дархлааны тогтолцооны асуудал

Энэхүү агуулгыг зөвхөн боловсролын зорилгоор өгсөн бөгөөд мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөг орлуулах зорилгогүй болно. Хувь хүний ​​ялгаатай байдлаас шалтгаалан уншигч та мэргэжлийн сэтгэл зүйч, сэтгэцийн эмчтэй холбогдож өөрт тохиолдсон асуудлаа шийдвэрлүүлсэн нь хамгийн найдвартай арга юм.